Beatrix

Van 'Prinses Glimlach' tot koningin

Ondanks de crisisjaren, ging er op 31 januari 1938 vrolijk gejuich door Nederland. Er was een troonopvolger geboren. Beatrix Wilhelmina Armgard werd geboren op Paleis Soestdijk in Baarn maar moest al snel het land verlaten.

Geschreven door Justine Marcella

De monarchie in Nederland was wat ‘magertjes’. De zonen van koning Willem III waren allen gestorven en met Emma, zijn tweede huwelijk, kreeg hij slechts 1 kind. De troonopvolger Juliana. Onder de monarchisten is de blijdschap dan ook enorm wanneer zij in verwachting is van haar eerste kindje. Op 31 januari 1938 wordt op het paleis een prinsesje geboren. Ze krijgt bij haar geboorte de titels Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau en Prinses van Lippe-Biesterfeld. Lang alleen blijft Beatrix niet, in 1939 wordt ze ‘grote zus’, door de geboorte van prinses Irene.

TERUG NAAR NEDERLAND

Wanneer de Tweede Wereldoorlog voorbij is, keert het gezin terug naar Nederland. Op 2 augustus 1945 tilt de ‘soldaat van Oranje’ Erik Hazelhoff Roelfzema de kleine Beatrix uit het vliegtuig en zet haar na vijf jaar terug op Nederlandse bodem. Op het paleis wordt een feest gegeven voor de kinderen uit Soest en Baarn en het oude leven keert weer terug. Op 18 februari 1947 krijgt Beatrix opnieuw een zusje: Prinses Christina (dat aanvankelijk Marijke heet). 

Haar eerste schooljaren spelen zich af in Canada. Daar gaat ze na de kleuterschool naar het lager onderwijs. Terug in Nederland gaan de prinsesjes naar De Werkplaats Kindergemeenschap in Bilthoven van onderwijsvernieuwer Kees Boeke. Boeke was tegen militarisme en geweld en voor een vreedzame samenleving, en wilde leerlingen hun talenten laten ontdekken. (Wist je dat ik ook op die school heb gezeten en daar nog altijd enorm blij mee ben?). Bernhard vond de school niet aansluiten bij een ‘prinsessen-opleiding’ en de pacifistische school wordt in april 1950 verruild voor het Incrementum, een dependance van het Baarns Lyceum waar zij in 1956 het eindexamen Gymnasium-A behaalt.

STUDEREN

Studeren is in die tijd nog geen vanzelfsprekendheid voor een prinses. Beatrix volgt niet één studie, maar diverse colleges aan de Rijksuniversiteit Leiden waar zij lid wordt van de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten (VVSL). De eerste jarenvan haar studie volgt ze colleges in de theoretische en toegepaste sociologie, rechtswetenschap, economie, parlementaire geschiedenis en staatsrecht. Later volgt ze ook colleges over de cultuur van Suriname en de Nederlandse Antillen, het Statuut van het Koninkrijk en actuele internationale staatkunde, volkenrecht, geschiedenis en Europees recht. Misschien wel het ideale vakkenpakket voor een toekomstig koningin. Een soort PPLE zoals Amalia dat nu studeert.

In de zomer van 1959 behaalt Prinses Beatrix haar kandidaatsexamenrechten. Tijdens haar studie bezoekt de Prinses verschillende Europese en internationale organisaties in onder meer Genève, Straatsburg, Parijs enBrussel. In 1961 slaagt zij voor haar doctoraalexamen Rechten vrije studierichting, een combinatie van diverse disciplines.

LOVE IS IN THE AIR

Beatrix wordt ‘prinses glimlach’ genoemd vanwege haar gulle smile. Ze woont in de Lage Vuursche en gelooft in de kracht van een saamhorig Europa. Ze komt in aanraking met meerdere huwelijkskandidaten, maar valt voor de Duitse diplomaat Claus von Amsberg. ‘We zijn heel gelukkig dat ze deze keuze heeft gedaan. Die de keus van haar hart is.’  Koningin Juliana gaat de gevoeligheden die er twintig jaar na de bevrijding zijn omtrent de Duitse afkomst van Claus niet uit de weg. Ze sluit haar toespraak ter ere van de verlovingsaankondiging in juni 1965 volhardend af met de inmiddels legendarische woorden: ‘Ik kan u verzekeren, het is goed.’ Prins Bernhard vult met een glimlach aan: ‘Ik persoonlijk kan alleen maar zeggen dat ik mij geen beter mens als man voor mijn dochter had kunnen indenken.’ 

Wie de beelden kent, herinnert zich vast vooral hetgeluk dat van de 28-jarige prinses afspat. ‘Diamonds,all diamonds’, glundert de prinses wanneer zij haar verlovingsring toont aan een buitenlandse journalist.Die ring siert haar hand tot de dag van vandaag. Tijdens de aansluitende fotosessie huppelt de prinses naast haar knappe verloofde. Ze draagt een zeegroen gekleurde japon die bijna vijftig jaar later nog een keer door prinses Mabel uit de kast wordt getrokken.

Ondertrouw voor de camera’s

Was de ondertrouw van koning Willem-Alexander met zijnMáxima een privézaak, op 17 februari 1966 ligt dat anders. Onder het toeziendoog van de camera’s en dus van Nederland tekent het paar de officiële akte ophet stadhuis van Baarn, dat speciaal voor de gelegenheid is opgeknapt. BeatrixWilhelmina Armgard, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, Prinsesvan Lippe-Biesterfeld (28 jaar) en Claus van Amsberg (39 jaar) doen in hunwoonplaats aangifte van het huwelijk. Claus is nog niet gewend is aan devernederlandsing van zijn naam, die bij zijn naturalisatie werd doorgevoerd.Hij werd geboren als Klaus-Georg Wilhelm Otto Friedrich Gerd von Amsberg, sindszijn naturalisatie heet hij Claus.

De trouwdag op die tiende maart 1966 begint op de Dam wanneerhet bruidspaar het paleis verlaat om met de Gouden Koets naar het stadhuis, hettegenwoordige hotel The Grand, te rijden. Koningin Juliana, prins Bernhard enmevrouw Von Amsberg (moeder van de bruidegom) volgen in de Glazen Koets. PrinsesChristina is één van de bruidsmeisjes en helpt bij het schikken van de sleepwanneer het paar gaat zitten in de raadszaal. Nadat het burgerlijk huwelijk isvoltrokken, trekt de bruidsstoet in de stromende regen naar de Westerkerk. Inde Raadhuisstraat worden rookbommen geworpen, uit protest tegen de afkomst vanprins Claus. De bommengooiers krijgen twee weken cel.

Bij het binnenschrijden van het bruidspaar zingen de aanwezigen, onder wie vele vertegenwoordigers van internationale vorstenhuizen, À toi la gloire, dat traditiegetrouw bij Oranje-bruiloften ten gehore wordt gebracht. Geen kus op het balkon, laat staan vijf, zoals bij het huwelijk van hun eerstgeborene met zijn Máxima. Het was natuurlijk ook een andere tijd, maar hun liefde is zichtbaar voor iedereen, en het bruidspaar én hun ouders stralen.

Koningin Juliana en prins Bernhard wachten een dag voor Koninginnedag samen met de pers geduldig op Schiphol op het moment dat het bruidspaar terugkeert van hun huwelijksreis. De prinses legt een korte verklaring af: ‘We hebben een heerlijke reis gehad, Mexico was zalig. En we zijn echt gelukkig om nu weer thuis te komen in Holland.’

PRINS WATER

In 1995 moet toenmalig premier Kok rechtbreien wat Alexander een beetje krom heeft geuit. Herdenkingsdag zou volgens hem vooral een dag zijn vol braderieën en aan betekenis hebben verloren. De ministeriële verantwoordelijk komt om de hoek kijken en premier Kok neemt contact op met de koningin, de prins ‘heeft een griepje’ en Kok is genoodzaakt de woorden te nuanceren. De prins had bedoeld dat, kijkend naar de toekomst ‘het van belang is om de vijfde mei een zinvolle invulling te geven.’  De premier is politiek verantwoordelijk, maar ook zijn moeder bewaakt zijn imago. Een interview met het NRC wordt in 1995 niet gepubliceerd omdat Beatrix er bezwaren tegen heeft. Zijn vader speelt een belangrijke rol in de vorming van Alexander en neemt hem mee naar zijn Afrika en heeft met zijn óngelooflijke kennis en relativeringsvermogen heel veel jeugdelijk enthousiasme terug gedrongen of in ieder geval de goede kant op heeft gezet.’ Dat enthousiasme is zichtbaar bij de Olympische Spelen in 1996 wanneer de Hockey-dames goud behalen. Hij springt het veld op om in de vreugde te delen. Er is kritiek maar de meeste Nederlanders waarderen zijn spontaniteit met de sporters, hij is authentiek. Prins Claus adviseert hem ook inhoudelijk te specialiseren en wel in waterbeheer. Wordt er in het begin nog wat lacherig over gedaan ‘van prins Pils, naar prins Water, het blijkt het een gouden greep te zijn. Nederland en water horen bij elkaar en daarnaast bouwt de prins een internationaal netwerk en weet hij als specialist problemen op de internationale agenda te krijgen.

Kasteel Drakensteyn

Het paar neemt hun intrek in Kasteel Drakensteyn in Lage Vuursche,waar de Prinses al vanaf 1963 woont. Lang blijft het echtpaar niet alleen. Er worden in korte tijd drie zonen geboren: Prins Willem-Alexander (1967), Prins Friso (1968-2013) en Prins Constantijn (1969).

WILLEM IV STAAT NAAST BERTA 38 IN DE WEI

Studeren is in die tijd nog geen vanzelfsprekendheid voor een prinses. Beatrix volgt niet één studie, maar diverse colleges aan de Rijksuniversiteit Leiden waar zij lid wordt van de Vereeniging van Vrouwelijke Studenten (VVSL). De eerste jarenvan haar studie volgt ze colleges in de theoretische en toegepaste sociologie,rechtswetenschap, economie, parlementaire geschiedenis en staatsrecht. Latervolgt ze ook colleges over de cultuur van Suriname en de Nederlandse Antillen,het Statuut van het Koninkrijk en actuele internationale staatkunde,volkenrecht, geschiedenis en Europees recht. Misschien wel het idealevakkenpakket voor een toekomstig koningin. Een soort PPLE zoals Amalia dat nustudeert.

<spanstyle='font-family:"Verdana",sans-serif;color:black'>Kandidaats en doctoraal

In de zomer van 1959 behaalt Prinses Beatrix haar kandidaatsexamenrechten. Tijdens haar studie bezoekt de Prinses verschillende Europese eninternationale organisaties in onder meer Genève, Straatsburg, Parijs enBrussel. In 1961 slaagt zij voor haar doctoraalexamen Rechten vrijestudierichting, een combinatie van diverse disciplines.

Na het ondertekenen van de abdicatieakte, verschijnt de nieuwe koning met zijn vrouw en moeder op het balkon van het paleis. Hij kust zijn moeder teder voordat zij letterlijk plaats maakt voor de nieuwste generatie, zijn drie dochters. Daarna verkleedt hij zich en krijgt de koningsmantel om. Hij wordt ingehuldigd in de Nieuwe Kerk als gast van de Verenigde Vergadering. Een dag eerder repeteert de koning de ceremonie, samen met zijn vier dames. Het protocol ligt vast, maar op het avondfeest en de activiteiten van het Nationaal Comité heeft de koning wel invloed. Jong en oud, het hele land, het hele koninkrijk, inclusief de Caribische delen van Nederland, worden bij de feestelijkheden betrokken. Naast zijn koninklijke familie, zijn vele vorstenhuizen aanwezig bij de inhuldiging.

WILLEM IV STAAT NAAST BERTA 38 IN DE WEI

Op 28 januari 2013 zit de prins, net als miljoenen Nederlanders voor de televisie, samen met zijn gezin en moeder op paleis Huis ten Bosch: zijn moeder maakt haar abdicatie bekend. Voor de prins is het geen verassing, hij weet het al een jaar. ‘We hebben op een gegeven moment besproken, van: als de situatie rustig is in Nederland, dan kunnen we op 28 januari 2013 aankondigen dat het op 30 april 2013 gaat gebeuren.’ Het was lastig om geheim te houden en de prins verspreekt zich wel eens, maar niemand merkt het. De tijd is rijp, de prins is goed voorbereid en naast hem staat een beeldschone, krachtige en intelligente vrouw. Wanneer zijn moeder op 30 april 2013 haar handtekening zet, is hij koning. Hij heeft dan nog niet zo lang geleden besloten niet als koning Willem IV de geschiedenisboeken in te gaan, maar onder zijn eigen naam Willem-Alexander. In de vooravond van zijn inhuldiging legt hij uit waarom: ‘Ik heb mijn hele leven, 46 jaar, doorgebracht als Willem-Alexander en dan met name onder de roepnaam Alexander. Ik zou het heel raar vinden om dat nu overboord te moeten zetten omdat je een Koning wordt van een land. Aan de andere kant, je bent geen nummer. Willem IV staat naast Berta 38 in de wei.’ Nu hij koning is, behoort hij niet meer aangesproken te worden als Koninklijke Hoogheid, maar als Majesteit. Toch is de aanspreektitel niet van essentieel belang voor Willem-Alexander. ‘Ik ben geen protocolfetisjist. Mensen mogen me aanspreken zoals ze willen, omdat ze daarmee op hun gemak kunnen zijn. En natuurlijk zijn er in formele omstandigheden formele protocollen, maar over het algemeen als je met werkbezoeken bezig bent, mensen spreken me op allerlei manieren aan. Het gaat er mij meer om dat mensen op hun gemak zijn als ik bij ze ben, dat ze zich op hun gemak voelen, dan dat ze zich over woorden struikelend verder niets meer durven te zeggen.’

Na het ondertekenen van de abdicatieakte, verschijnt de nieuwe koning met zijn vrouw en moeder op het balkon van het paleis. Hij kust zijn moeder teder voordat zij letterlijk plaats maakt voor de nieuwste generatie, zijn drie dochters. Daarna verkleedt hij zich en krijgt de koningsmantel om. Hij wordt ingehuldigd in de Nieuwe Kerk als gast van de Verenigde Vergadering. Een dag eerder repeteert de koning de ceremonie, samen met zijn vier dames. Het protocol ligt vast, maar op het avondfeest en de activiteiten van het Nationaal Comité heeft de koning wel invloed. Jong en oud, het hele land, het hele koninkrijk, inclusief de Caribische delen van Nederland, worden bij de feestelijkheden betrokken. Naast zijn koninklijke familie, zijn vele vorstenhuizen aanwezig bij de inhuldiging.

'Kijk, ik vond mezelf niet lastig. En mijn ouders vonden zichzelf niet lastig. Maar elkaar vonden we wel lastig.'

Uit: ”Alexander”, R. Rubinstein, 1985.

Interested in working together?

Schrijf jij graag over de royals? Sta jij bij koninklijke evenementen en maak je foto's en/of filmpjes? Ik publiceer ze graag! Vanzelfsprekend met naamsvermelding en evt. een link naar jouw website!