'Zijn roepnaam is

Friso'

Als een echt prinsenkind krijgt de tweede zoon van prinses Beatrix en prins Claus vele namen en titels bij zijn geboorte in 1968. Johan Friso zou ‘gewoon’ als Friso door het leven gaan, maakt zijn vader bekend. En dat ‘gewoon’ blijft een kenmerkend begrip in het leven van de prins.

Geschreven door Justine Marcella

De prinsjes zijn hecht, het leeftijdsverschil is klein. De oudste zoon van prinses Irene, prins Carlos sluit regelmatig aan op Drakensteyn of op vakanties. Hun leven staat nog ver van de troon en het leven dat hen na 1980 staat te wachten. In een van de zeldzame interviews die de prins heeft gegeven (op advies van prins Claus: ‘Zodat mensen beter weten wie jij bent, ze kennen je niet’), zegt hij daar over: ‘Mijn ouders hebben hun best gedaan om ons een normale jeugd te geven. Ik speelde golf, Alexander hockey en Constantijn voetbal. We speelden met andere kinderen, we vochten op het schoolplein en mijn moeder organiseerde kinderpartijtjes op Drakensteyn. Ze sneed zelf de taart. We hadden kindermeisjes, maar mijn ouders deden hun best om er te zijn en ze waren er vaak. Ze werkten thuis als het kon. We aten samen. Ze waren natuurlijk ook buiten de deur. Maar als het kon, waren ze er voor ons. Het was warm thuis. Er waren natuurlijk regeltjes. Niet met je ellebogen op tafel zitten. Vandaag zou onze opvoeding misschien streng worden genoemd.’

De prins heeft last van astma, net als prins Claus in zijn jeugd, en dat beperkt hem enigszins. Maar op de Baarnsche schaakvereniging is het geen handicap. ‘Ik kon niet op voetbal of hockey, omdat het idee leefde dat hardlopen niet goed was voor astmapatiënten. Dat vond ik wel jammer. Ik was de enige in ons gezin die geen teamsport deed, maar daardoor had ik veel tijd voor golfen, timmeren en schaken.’ Golfen werd een levenslange passie, maar ook skiën en jagen deed hij graag.

Echt gewoon is zijn jonge leven niet natuurlijk. Er loopt permanent een beveiliger met de prinsjes mee, maar ze weten niet beter. Ze worden ‘gewoon’ met een Volvo naar school gebracht, en slechts heel af en toe staat het afgeschermde gezin in de publieke belangstelling. ‘Ik kan me niet veel officiële evenementen herinneren. We gingen wel eens mee met de Groene Draeck naar een vlootschouw. Op de verjaardag van Willem-Alexander kwam er een regiment langs om een verjaardagsgroet te brengen. Dat vonden we indrukwekkend. En we moesten op Koninginnedag naar Soestdijk. Het beeld van onze familie op het bordes blijft jaren in het hoofd van een heleboel mensen hangen, terwijl het voor mij een klein element was in mijn totale leven. De perceptie van je leven wordt niet gedicteerd door enkele evenementen per jaar.’

Zijn jeugd verandert als het gezin verhuist van het liefelijke Lage Vuursche naar het stadse Den Haag. Friso is dan twaalf jaar. Ruim een jaar na de inhuldiging van zijn moeder, verlaat het gezin kasteel Drakensteyn. ‘Het was fantastisch daar, zo in de bossen, het familieleven, de vrolijkheid. Maar ik ben op mijn hoede’, relativeert hij in een interview in 2006. ‘Als je opgroeit, weet je niet beter dan dat het je huis is. Vind ik het mooi, omdat ik terugdenk aan een gelukkige jeugd of omdat het mooi wás?’

Koningin Beatrix is een perfectionist in haar rol als staatshoofd en haar agenda zit vol. Ondertussen raakt Friso’s vader in een depressie en wordt opgenomen in een kliniek in Basel. ‘Ik heb het altijd gezien als een ziekte, niet als een reactie op zijn levensloop. Hij sprak er niet zoveel over met mij.’

Friso heeft een echte bèta-knobbel en haalt zijn VWO-diploma in 1985 met een negen voor wiskunde en een acht voor natuurkunde. Hij verlaat het ouderlijk nest om twee jaar mechanical engineering in Berkeley, Californië te studeren. De prins vliegt twee keer per jaar naar huis en belt wekelijks collect met zijn familie, maar tijd voor heimwee heeft hij niet, erkent hij later. ‘Het was een fantastische tijd,waaraan ik veel vrienden heb overgehouden. Het was fascinerend om in Amerika te wonen en te ervaren hoeveel verschillen er zijn tussen de Amerikanen en Europeanen.’

Friso heeft de smaak van studeren te pakken. Hij studeert Lucht- en Ruimtevaarttechnieken aan de Technische Universiteit van Delft en begint twee jaar later aan Bedrijfskunde in Rotterdam. Twee zware studies die de prins ogenschijnlijk makkelijk combineert. ‘De twee studies en het studentenleven kostten veel tijd, maar elke zondag ging ik thuis eten met mijn ouders en broers. Dat was erg gezellig omdat we allemaal veel meemaakten.’  

Ondertussen is de prins al een echte wereldburger. In 1994 schrijft hij zijn afstudeerscriptie bij een vliegtuigbouwer in Long Beach, en voor het eerst in zijn leven heeft hij geen permanente beveiliging. ‘Dat was een nieuwe ervaring. Je leven is anders als er voortdurend iemand om je heen loopt, die meeluistert – zelfs al wil hij het niet. Als je met een meisje aan tafel zit, zit hij ernaast. Je wordt juist eerder herkend. In Long Beach kreeg ik de vrijheid om zomaar even koffie te gaan drinken. Ik hoefde niet langer alles van tevoren te plannen. Ik ging hierdoor meer ontspannen leven.’

Buiten de schijnwerpers, buiten het koninklijke keurslijf: het is een geschenk voor de prins. Een geschenk dat hij koestert en dat hem zal maken tot wie prins Johan Friso was: ‘gewoon’ Friso.

De prins en de liefde

Anders dan zijn oudste broer, wordt Friso niet gespot met dames en de prins is de roddels over zijn seksuele geaardheid meer dan beu. De prins brengt op Valentijnsdag in 2001 via de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) een officiële verklaring uit, waarin hij melding doet ‘niet homoseksueel, maar heteroseksueel’.

Diezelfde RVD meldt een jaar later dat Mabel Wisse Smit ‘tot de nauwe vriendenkring van de prins’ behoort en op 30 juni 2003 wordt het voorgenomen huwelijk bekend gemaakt. Friso en Mabel zijn verloofd. Een rooskleurige tijd is het niet,

Mabelgate speelt op. Mabel heeft in haar jonge jaren contact gehad met de in 1991 vermoorde drugscrimineel Klaas Bruinsma en zou daar ónvolledige en onjuiste’ informatie over hebben gegeven aan het parlement. De regering besluit voor het voorgenomen huwelijk geen toestemmingswet in te dienen bij de Staten-Generaal, terwijl de prins een dag eerder al schriftelijk aan de minister-president had laten weten zelf ook niet meer de Staten-Generaal om toestemming te willen vragen. Hiermee verliest de prins zijn positie in lijn voor de troon.

Friso en Mabel trouwen op 24 april 2004 in Delft, de stad waar Friso heeft gestudeerd. Een maand eerder is Friso’s oma, koningin Juliana, overleden en het huwelijksfeest is daarom wat sober van aard. Met de huwelijksvoltrekking verliest Friso het lidmaatschap van het Koninklijk Huis en de titel 'Prins der Nederlanden'. Wel mag hij de titel 'Prins van Oranje-Nassau' als persoonsgebonden en niet-erfelijke titel voortzetten, net als het predicaat 'Koninklijke Hoogheid'.

De prins wordt familyman

‘Prins Friso laat weten dat hij en prinses Mabel erg gelukkig zijn en dat moeder en dochter het uitstekend maken. Met een communiqué van de Rijksvoorlich­tingsdienst wordt Nederland in maart 2005 op de hoogte gesteld van de geboorte van gravin Emma Luana Ninette Sophie, roepnaam Luana. Het gezin woont in Londen, ver weg van de Hollandse nieuws­gierigheid. In december wordt het meisje in besloten kring gedoopt op Paleis Huis ten Bosch. Luana wordt niet ingeschreven in een kerkgenootschap; prins Friso en prinses Mabel willen deze belangrijke beslissing aan Luana zelf laten. Ruim een jaar later volgt opnieuw een communiqué vanwege een geboorte, nu van Joanna Zaria Nicoline Milou, en dit keer iets minder formeel: ‘Met moeder en kind gaat het fantastisch’, aldus een heel gelukkige prins Friso.

Omdat het gezin in Londen woont, kunnen prins Friso en prinses Mabel in alle anonimiteit genieten van hun dochters. ‘Misschien groeit ze op in Londen’, zegt Friso een jaar na de geboorte van Luana, ‘maar ze is Nederlandse en net als ikzelf zal ze hopelijk een zo normaal mogelijke jeugd hebben. Ze moet vrij zijn om fouten te maken en daarvan te leren.’ Prinses Mabel: ‘Door samen een kind te hebben, leer je ook je man nog beter kennen. Friso kan zo gepassioneerd met Luana bezig zijn. Bij het voorlezen van Nijntje, hij is nou eenmaal analyticus, komt hij met allerlei inter­pretaties van het verhaaltje.’ Friso en Mabel zijn allebei internationaal georiënteerd en geven dat door aan hun dochters. Op school spreken de meisjes Engels, ‘En thuis spreken wij Nederlands,’ zegt Friso in 2011 in een inter­view met tijdschrift Libelle. ‘Maar Nederlands verhaspelen ze eerder.’

Friso brengt ook overdag veel tijd met zijn dochters door. ‘Dan werk ik liever ’s avonds nog even, tussen acht en half twaalf, om overdag meer kwaliteitstijd met de kinderen te hebben.’ Echte quality time hebben ze met name in de weekenden en tijdens de vakanties. Prins Friso: ‘Mijn moeder heeft een prachtig huis met zwembad in Italië. Dat is voor de kinderen natuurlijk heerlijk. Voor ons is het belangrijkst: de tijd sámen doorbrengen. Spelletjes doen, boeken lezen en dagtochtjes maken. Maar om eerlijk te zijn, we doen tijdens vakanties niet zo veel meer dan echt samen zijn. Wij werken doorde­weeks allebei hard, maar de weekenden en de vakan­ties zijn voor het gezin.’

Adam Anders, een zeer goede vriend van de prins, bewaart dierbare herinneringen aan Friso als familie­man: ‘Friso was een vader die dolgraag optrok met zijn dochters. Hij keek ook graag hoe ze leerden en werd geïnspireerd door hun denkwereld. Maar hij vond het ook geweldig hun horizon te verbreden en ze aan te moedigen zelf met ideeën te komen en tot hun eigen conclusies te komen. Je kon Friso niet gelukkiger zien dan wanneer een van zijn dochters met een origineel idee kwam dat ook nog enigszins door­dacht was. Dan kon de dag voor Friso niet meer stuk.’

Friso en zijn gezin trokken er ook regelmatig op uit met andere gezinnen. Adams in een speciale uitzending van de NOS over die ervaring: ‘Friso houdt ervan om spelletjes te doen en zijn en mijn kinderen te stimu­leren. Er wordt altijd een speurtocht gehouden, waar­schijnlijk opgezet door Friso en een bonte avond op initiatief van Mabel, waar Friso en ik ook aan mee moesten doen.’ 

Tijdens zijn laatste vakantiedag in het Oostenrijkse Lech gaat Friso off-piste met zijn jeugdvriend Florian Moosbrugger. De twee raken bedolven onder een sneeuwlawine. Florian komt vrij snel vrij omdat hij een lawine-airbag draagt. Maar Friso wordt pas na 25 minuten bevrijd onder een laag van veertig centimeter sneeuw. Zijn hersenen hebben te weinig zuurstof gehad en de prins wordt maar liefst 50 minuten gereanimeerd. Per helikopter wordt hij overgebracht naar het ziekenhuis in Innsbruck. De artsen verklaren dat de prins een ernstige hersenbeschadiging heeft opgelopen en in coma ligt. Het komt niet meer goed en  Friso overlijdt op 12 augustus 2013 op 44-jarige leeftijd in Paleis Huis ten Bosch.

Interested in working together?

Schrijf jij graag over de royals? Sta jij bij koninklijke evenementen en maak je foto's en/of filmpjes? Ik publiceer ze graag! Vanzelfsprekend met naamsvermelding en evt. een link naar jouw website!